نویسندگان
1 دانشجوی دکتری انسان شناسی دانشگاه تهران، پژوهشگاه رویان، پژوهشکده زیست‌شناسی و علوم پزشکی تولید مثل جهاد دانشگاهی، مرکز تحقیقات اپیدمیولوژی باروری، گروه اپیدمیولوژی و سلامت باروری، تهران، ایران.
2 دکترای عمومی، دانشجوی دکترای اخلاق پزشکی، پژوهشگاه رویان، پژوهشکده زیست‌شناسی و علوم پزشکی تولید مثل جهاد دانشگاهی، مرکز تحقیقات اپیدمیولوژی باروری، گروه اپیدمیولوژی و سلامت باروری، تهران، ایران.
3 کارشناس ارشد پژوهش جامعه‌شناسی دانشگاه الزهرا
چکیده
فرزند چه معنا، تعریف و کارکردهایی در جامعه و فرهنگ ایرانی دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، ما به افراد ناباروران در جستجوی درمان، زوج‌های تازه ازدواج کرده و افراد مخالف فرزند‌آوری مراجعه کردیم. از طریق انجام مصاحبه‌های عمیق و با استفاده از روش گراندد تئوری، تلاش کردیم تا پاسخ‌ها را کدگذاری کرده و در قالب مقوله‌ها و گزاره‌های مفهومی در آوریم. مهم‌ترین یافته‌ها، حاکی از آن است که ایران یک جامعه فرزندخواه بوده و افراد نابارور یا افرادی که به هر دلیلی فرزند ندارند به شدت تحت فشار از سوی جامعه هستند. این مسئله باعث می‌شود تا بسیاری از زوج‌های تازه ازدواج کرده تلاش کنند تا در پی کسب تأیید اجتماعی «مثل بقیه» شوند. کارکردها و معنی کودک را می‌توان در سه دسته اصلی جای داد؛ یکم، فرزند به عنوان معنای زندگی (پر کننده صحنه زندگی، پر کننده تنهایی، از بین برنده یکنواختی، طعم و انگیزه زندگی). دوم، فرزند چیزی برای پیوند با زندگی و توسعه فردی (ظرفی برای خرج کردن عاطفه، احساس مالکیت، تعلق و تکمیل کننده زندگی، تداوم من، در غیاب من، آرزوی خلق و بزرگ کردن) سوم، فرزند به عنوان انسجام بخش روایت خود در پیوند با دیگری (هویت بزرگسالی وهویت جنسی و خانوادگی). بنابراین فرزند یک موجودیت صرفاً فیزیکی نیست و به عنوان یک موجودیت فرهنگی، معنابخش به زندگی و حتی مرگ افراد بوده و نقش بسیاری در برساخت هویت شخصی و کسب هویت‌هایی همچون هویت جنسی و هویت بزرگسالی دارد.
کلیدواژه‌ها
اعزازی، شهلا (1380) جامعه‌شناسی خانواده، تهران: انتشارات روشنگران.
ببی، ارل (1384) روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، (جلد 2)، ترجمه رضا فاضل، تهران: سمت.
برناردز، جان (1388) درآمدی بر مطالعات خانواده، ترجمه حسین قاضیان، تهران: نشر نی.
چایلدستر، دیوید چایلد (1380) شور جاودانگی، ترجمه غلام حسین توکلی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
دریفوس، هیوبرت و پل رابینو (1382) میشل فوکو فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نی.
ذاکر مشفق، اعظم (1387) «بررسی جامعه‌شناختی تأثیر ناباروری بر زندگی زنان مراجعه کننده به مراکز ناباروری تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته پژوهشگری اجتماعی، دانشگاه آزاد دانشکده مدیریت و علوم اجتماعی.
ذکایی، محمد سعید (1381) «نظریه و روش در تحقیقات کیفی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 17. 41 -70.
روح الامینی، محمود (1377) مبانی انسان‌شناسی (گرد شهر با چراغ)، تهران: انتشارات عطار.
ساروخانی، باقر و مریم رفعت جاه (1386) «بازاندیشی در تقابل جنسیتی و هویت‌های زنانه (بررسی کیفی هویت اجتماعی در میان زنان تهران)»، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، شماره 4 (پیاپی 25): 213-237.
صنعتی، محمد (1384) «درآمدی به مرگ در اندیشه غرب»، فصلنامه ارغنون، شماره 26 و 27. صفحه 1-64.
گولومبوک، سوزان و رابین فی وش (1384) رشد جنسیت، ترجمه مهرناز شهر آرای، تهران: نشر ققنوس.
گیدنز، آنتونی (1376) جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
همیلتون، ملکم (1381) جامعه‌شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: ثالث.
Aries. Philippe (1962) Centuries of Childhood: a Social History of Family Life, New York: VINTAGE BOOKS.
Dey, L. “Grounded Theory”, in Qualitative Research Practice, SAGE Publications. 2004. P -80-93.
Hancock, P and Others (2000) “Medicalized Bodies” in The Body, Culture and Society an Introduction, Buckingham: Open University Press, P 12-28.
Hardie-Bick JP. (2012) “Transcendence, Symbolic Immortality and Evil” Human Studies: a Journal for Philosophy and the Social Sciences, vol. 35(3):415 -428.
Inhorn MC. (1996) Infertility and Patriarchy: The Cultural Politics of Gender and Family Life in Egypt, Philadelphia: University of Pennsylvania.
Inhorn MC. and V. B. Frank (2002) “Positioning Gender Identity in Narratives of Infertility: South Indian Women’s Lives in Context” in Infertility Around the Globe (pp 152-171), Berkley and Los Angles, California: University of California Press.
Inhorn MC. And Frank V. B. (2002) “The ‘Local’ Confronts the ‘Global’ Infertility Bodies and New Reproductive Technologies in Egypt” in Infertility Around the Globe (263-283) Berkley and Los Angles, California: University of California Press.
Inhorn, MC. (2008) “Assisted Reproductive Technologies and Culture Change” Annual Review of Anthropology. Vol. 37: 177-196
Karimi, M. and Others (2011) “Isolated infertile Women under the Pressure from Fertile Women in Iran” Abstracts of the 27th Annual Meeting of the European Society of Human Reproduction & Embryology, Oxford University Press: 150.
Lambert, N. M., Stillman, T. F., Hicks, J. A., Kamble, S., Baumeister, R. F., & Fincham, F. D. (2013) “To Belong is to Matter: Sense of Belonging Enhances Meaning in life” Personality and Social Psychology Bulletin, 39, 1418-1427.
Mascia-Lees, F. E. (2011) “MASCULINITIES The Male Reproductive Body” in A Companion to the Anthropology of the Body and Embodiment (pp 307-320), Blackwell Publishing.
Mason, J. (2008) “Tangible Affinities and the Real Life Fascination of Kinship” Sociology, vol. 42(1): 29-45.
May, Vanessa. (2011) “Self, Belonging and Social Change”, Sociology, 45: 363-378.
Scott, k. w. (2004) “Relating Categories in Grounded Theory Analysis” The Qualitative Report, Vol. 9 Number 1:113-126.
Smith, Greg. (2006) Erving Goffman (Key Sociologists), London: Routledge.
Tongeren, V. Paul (1995) “The Paradox of Our Desire for Children” Ethical Perspectives, 2 (2): 55-62.
Weeks, J. (2010) Sexuality (3rd ed) (First Published 1986), London and New York. Routledge.
Wentzell, E. and Marcia Inhorn (2008) “The ‘Iranian ART Revolution’ Infertility, Assisted Reproductive Technologies, and Third-Party Donation in the Islamic Republic of Iran” Middle East Women’s Study, Vol. 4, No. 2: 1-28.
